پایگاه خبری تحلیلی بوشهر ما

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری استان بوشهر؛ نشست هم‌اندیشی مجازی اساتید دانشگاه‌های استان بوشهر با موضوع «اقتصاد اسلامی از واقعیت تا عمل» با حضور دکتر حمزه شیخیانی، رئیس بسیج جهاد علم و فناوری سپاه امام صادق(ع) و دکتر قربانی، رئیس دانشگاه پیام نور مرکز گناوه برگزار شد.

دیدگاه‌های موجود درباره اقتصاد اسلامی

 دکتر حمزه شیخیانی، مسئول بسیج علمی و پژوهشی سپاه امام صادق (ع) استان بوشهر گفت: برخی معتقدند اسلام چیزی در مبحث اقتصادی، جز احکام شرعی و تکلیفی چیزی ندارد یعنی اگر می‌خواهید بدانید اقتصاد اسلامی چیست کافیست فقه اسلامی بخوانید دسته دوم معتقدند که یک سری اصول کلی در اسلام وجود دارد که بر اساس آن می‌توانیم نظام اقتصادی را در این چارچوب تعریف کنیم و اسمش را بگذاریم اقتصاد اسلامی، یک گروه دیگری هم معتقدند هم قواعد و هم نظام و هم علم اقتصاد داریم.

مهمترین منبع در مباحث اقتصادی، کتاب «اقتصادنا» سید محمد باقر صدر است

وی افزود: یکی از مبانی مورد بحث و چالشی، ماهیت و کارکرد اقتصاد اسلامی است و کتاب‌هایی که در زمینه اقتصاد اسلامی ما می‌توانیم به آن مراجعه کنیم، به عنوان مهمترین منبع در مباحث اقتصادی، کتاب «اقتصادنا» سید محمد باقر صدر و کتاب شهید مطهری در مورد «ربا و بانکداری نظام اقتصاد اسلامی» و کتاب‌هایی به نام «مبانی اقتصاد اسلامی» از آیت الله سبحانی،  آیت الله نوری همدانی آیت الله مکارم شیرازی است.

• Prev
• 1 of 3
• Next

شیخیانی با بیان اینکه آیا ما می‌توانیم علم اقتصاد اسلامی داشته باشیم یا نه اظهار داشت:  یکی از مباحث چالشی و مورد بحث از تعریف نظام اقتصاد اسلامی؛ یک مجموعه‌ای از الگوهای رفتاری و روابط اقتصادی است که در حوزه‌های تولید توزیع و مصرف باید شکل بگیرد و این الگوهای رفتاری از آیات و روایات و تحلیل‌های عقلی استنباط می‎کنیم.

دکتر قربانی، رئیس دانشگاه پیام نور مرکز گناوه در ادامه این نشست گفت: موضوع اقتصاد در آغاز زندگی بشر با او همراه بوده است و بر مکاتب مادی همه اصول که در حوزه اقتصاد قرار داده صرفاً جهت تأمین معاش و رفاه مادی و دنیوی بشر دنبال می‌شده اما در دیدگاه‌های الهی و آخرت‌نگر اقتصاد، هدف زندگی بشر نیست بلکه وسیله‌ای است که بشر بتواند با این وسیله در کنار سایر وسایل به اهداف متعالی خودش دست پیدا کند.

اولین چالش در اجرای اقتصاد اسلامی: از آنچه واقعیت است تا آنچه در عمل باید باشد، تفاوت است

وی افزود: با نگاه توحیدی و الهی، عالم یک نظام هماهنگ است و اسلام برای اینکه بتواند این نظام هماهنگ را بر عالم حاکم کند از جانب خداوند به وسیله پیامبران به بشر عرضه شده است این نظام الهی یک زیر مجموعه‌هایی دارد که شامل نظام اقتصادی، نظام سیاسی و نظام طبیعی است. نظام اقتصادی در کنار سایر نظام‌ها نظامی الهی را شکل می‌دهد یعنی اینکه ما نمی توانیم در یک جامعه که هنوز نظام سیاسی و طبیعی و اجتماعی آن اسلامی نشده است توقع داشته باشیم که اقتصاد اسلامی پیاده شود اولین چالش این است که در اجرای اقتصاد اسلامی از آنچه واقعیت است تا آنچه در عمل باید باشد، تفاوت است.

هدف اقتصاد اسلامی: افزایش ثروت جامعه و رفاه عمومی در چهارچوب تعالیم دینی

رئیس دانشگاه پیام نور مرکز گناوه با بیان اهداف نظام اقتصادی اسلام گفت: در اسلام هدف اقتصاد اسلامی افزایش ثروت جامعه و رفاه عمومی در چهارچوب تعالیم دینی است انسان مکتبی در تمام جوانب زندگی خودش برای رضای خدا عمل می‌کند یعنی اگر چنین انسانی اگر به مقامی رسید به پولی رسید که برای صنعت مفید باشد در جهت پیشرفت اهداف مکتبی خودش در پیش خواهد گرفت.

وی افزود: اسلام هیچ وقت نگفته است که ثروت مذموم است بلکه آن ثروتی که باعث دوری از خدا شود مذموم شناخته می‌شود افراد سرمایه‌داری هستند که باعث اشتغال‌زایی می‌شوند و یک عده از فقر به اشتغال رو می‌آورند طبیعتا چنین فردی در بین مسلمین بسیار بودند مانند حضرت خدیجه سلام الله علیها که با ثروت خود کارهای ارزشمندی برای اسلام انجام داد.

چالش اساسی در حوزه اقتصادی از قرن 20 به بعد: جدا شدن اخلاق از اقتصاد است

دکتر قربانی با اشاره به اینکه علم اقتصاد از کجا شکل گرفت اظهار داشت: علم اقتصاد بر پایه اخلاق شکل گرفته است بسیاری از اقتصاددانان غربی معتقدند آدام اسمیت  پدر علم اقتصاد است در صورتی که ابن خلدون تونسی که ۶۰۰ سال قبل از آدم اسمیت بوده است را می‌توان به عنوان پدر اقتصاد معرفی کرد.  ادم اسمیت معتقد است که بعد از قرن ۲۰ بشر با یک چالش اساسی در حوزه اقتصادی روبرو شد و آن جدا شدن اخلاق از اقتصاد بود وضعیتی که جامعه امروز در حوزه اقتصاد با آن مواجه است ناشی از اخلاق در اقتصاد است.

وی افزود: آدام اسمیت اولین زمینه تدوین با عنوان «نظریه عواطف اخلاقی» آغاز کرده یعنی از اخلاق به اقتصاد رسیده و علمی که پایه آن بر مبنای اخلاقی گذاشته شده باشد در بستر دینی مانند اسلام قرار می‌گیرد پیامبر(ص) معتقد است که «برانگیخته شدم تا مکارم اخلاقی را به کمال برساند» در چنین دینی که اخلاق این همه اهمیت دارد قطعا اقتصاد اسلامی، می‌تواند نسخه مناسبی برای کشورهای اسلامی و غیر اسلامی قرار گیرد.

موانع اجرای اقتصاد اسلامی: ناسازگاری‌های نظام آموزشی ما با آموزه‌های اقتصاد اسلامی است

رئیس دانشگاه پیام نور مرکز گناوه  تصریح کرد:در حوزه اجرا اقتصاد اسلامی، کشورهای اسلامی موفقیت‌های نسبی دست یافته‌اند مثلاً در ایران در سال ۶۲ قانون بانکداری بدون ربا مصوب و اجرا شد اما در عمل خیلی از بانک‌های ما ربوی هستند و عدم موفقیت این طرح در ایران نشانه ضعف این نظریه نیست آنچه مانع اجرای اقتصاد اسلامی در ایران شده است ناسازگاری‌های نظام آموزشی ما با آموزه‌های اقتصاد اسلامی است مثلاً در رشته اقتصاد نظری در مقطع کارشناسی فقط ۵ واحد از مجموع 138واحد اقتصاد اسلامی داریم و در مقطع کارشناسی ارشد فقط سه واحد است.

قربانی گفت: سوء تفاهم بسیار مهمی که در حوزه اجرای اقتصاد اسلامی وجود دارد، پیوند دادن اقتصاد کشورهای اسلامی از جمله ایران با ضعف ساختار نظری اقتصاد اسلامی که موضوع بسیار مهم و خطرناک است که می تواند باورها را سست کند درحالیکه اسلام دینی است که با هر نوع مظهر فقر و بیکاری بی انصافی و اسراف رباخواری و رشوه‌خواری مقابله می‌کند این چنین دینی با چنین باورهایی نمی‌تواند مهر تایید بر اختلاس و ربا و ...بزند.